Bir karar verme çekişmesi:

Uluslararası İlişkiler’in önemli konularından olan ‘güvenlik ikilemi’ meselesini de bu filmde bolca görebiliyoruz. Sovyetler’in Küba’da bulunan askeri mühimmatların savunma amaçlı olduğunu belirtmelerine rağmen ABD her zaman için bu füzelerin kendilerine karşı kullanılacağı ihtimali üzerinde durmuş ve buna göre önlemler almaya çalışmıştır.

Yönetmen: Roger Donaldson

Senaryo: David Self, Ernest R. May, Philip D. Zelikow

Oyuncular: Drake Cook, Kevin Costner, Lucinda Jenney, Shawn Driscoll

Süre: 145 dakika

Sovyetler’in Küba’ya füze ve silah mühimmatı yaptığının haberi Amerika Birleşik Devletleri tarafından öğrenildiği andan itibaren film müthiş bir hareketlilik kazanıyor. Soğuk Savaş döneminde sadece bu iki ülkenin değil aynı zamanda bütün dünyanın nasıl diken üstünde olduğu ABD çevrelerinde yaşanan panik havası, art arda yapılan toplantılar ve hatta sürekli içilen sigaralar ile dahi gösteriliyor.

Sovyetler’in füze hamlesine karşı yapılacak hamleye dair yapılan toplantıların sonucunda devletlerin karar alma mekanizmalarının nasıl işlediğine dair fikirler de elde edebiliyoruz. ABD komutanları, koyu bir şekilde Sovyetler’e saldırmayı gerekirse onları yok etmeyi isterlerken JFK olabildiğince savaştan kaçınan bir lider olarak, savaşı son seçenek olarak masada tutuyor. Bu anlamda ABD’li komutanların Küba Füze Krizi’ni ele realist bir bakıç açısı ile aldıkları, JFK’nin ise konuya daha çok savaşın önlenebileceğini olan inancına istinaden Liberal bir açıdan baktığı söylenebilir.

Uluslararası İlişkiler’in önemli konularından olan ‘güvenlik ikilemi’ meselesini de bu filmde bolca görebiliyoruz. Sovyetler’in Küba’da bulunan askeri mühimmatların savunma amaçlı olduğunu belirtmelerine rağmen ABD her zaman için bu füzelerin kendilerine karşı kullanılacağı ihtimali üzerinde durmuş ve buna göre önlemler almaya çalışmıştır.

Güvensizlik meselesi sadece Sovyetler ile ABD arasında değil, aslında ABD bürokrasisinin içinde de son derece net bir şekilde görülebiliyor. Örneğin; Ken,’in Bobby’e Krusçev’in ikinci mektubuna dair söyledikleri -belki de sen çıkardın ortaya ikinci mektubu- bu durumu açık bir şekilde ortaya koyuyor.

Aydı zamanda JFK de komutanlarına tam anlamıyla güvenemiyor. Komutanların ablukayı gerekli şekilde yapmayarak, Sovyet gemilerinin Küba’ya ulaşmasına izin vereceğini ve bunun sonucunda da JFK’nin Sovyetler ile savaşa girmek zorunda kalacağına dair de bir fikir var. Filmin bir sahnesinde JFK’nin emrine karşı gelen bir komutanla yaptığı konuşma bunu destekler niteliktedir. Bu, Thomas Hobbes tarafından söylenen meşhur ‘insan insanın kurdudur’ cümlesinin filme taşınması olarak yorumlanabilir. 

Her ne kadar JFK “otorite benim” dese de ABD’de basının, halkın, kongrenin karar alma süreçlerinde son derece önemli olduğunu, JFK’nin onları göz ardı edemediğini kendisine destek arayışı içinde olduğunu anlıyoruz. Bu durum bize Immanuel Kant’ın “Ebedi Barış” tezini akıllara getiriyor.  ‘Demokratik rejimler dünya barışı için elzemdir. Çünkü bu yönetimlerde halka hesap verme zorunluluğu vardır’ cümlesinin film içerisine yerleştirilmiş olduğunu görebiliyoruz.

Özellikle Adlai ve Zorin üzerine yoğunlaşılması beklenen ve birçok devletin katılım sağlayacağı görüşmeden önce yapılan diyaloglardan sadece ABD içinde bir haklılığın ve desteğin tek başına yeterli olmadığını, devletlerin uluslararası sahnede de haklılıklarını ispatlama ve destek bulma arayışı içinde olduklarını da anlayabiliyoruz.

Realizmin, ‘Devletler insanlar gibi davranırlar. Önce kendilerini ve kendi güvenliklerini düşünürler.’ fikrini filmde görebiliyoruz. JFK’nin Sovyetler’e Küba’dan füzeleri çekmesine karşılık Türkiye’deki füzeleri kaldırma teklifinde realizmin bu yönü oldukça ön plana çıkıyor. Zaten filmde geçen ‘kendi güvenliğimiz için dostlarımızdan birisini satmış olacağız’ cümlesi bunu son derece net bir şekilde ifade ediyor.

Fatih GÜNEYATAN

TUİÇ Akademi Uluslararası İlişkiler Teorileri Stajyeri